هاری (Rabies) یک بیماری ویروسی کشنده است که می‌تواند در سگ‌ها و دیگر حیوانات و همچنین انسان‌ها رخ دهد. این بیماری توسط ویروس هاری (Rabies virus) که از خانواده Rhabdoviridae و جنس Lyssavirus است، ایجاد می‌شود. هاری به طور عمده از طریق گزش یا تماس با بزاق حیوان آلوده منتقل می‌شود و پس از ورود به بدن، ابتدا به سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند و می‌تواند منجر به مرگ شود.
—
ویژگی‌های بیماری:
1. عامل بیماری‌زا:
ویروس هاری که در بزاق حیوانات آلوده موجود است و می‌تواند با گزش یا تماس مستقیم وارد بدن شود.
2. میزبان‌ها:
سگ‌ها، گربه‌ها، خفاش‌ها، روباه‌ها، و دیگر حیوانات می‌توانند میزبان این ویروس باشند.
انسان‌ها نیز می‌توانند در صورت گزش یا تماس با بزاق حیوان آلوده مبتلا شوند.
3. انتقال:
انتقال از طریق گزش حیوان آلوده به انسان یا حیوان دیگر.
انتقال از طریق تماس مستقیم با بزاق حیوان آلوده به زخم یا آسیب پوستی.
—
علائم بیماری:
هاری می‌تواند در سگ‌ها در دو فرم عصب‌زای (واگ و بی‌قرار) و فلج‌کننده (پارالیز) بروز کند.
1. فرم عصب‌زای (واگ و بی‌قرار):
مرحله پیش‌بالینی (مرحله نهفته): ممکن است 1 تا 3 ماه طول بکشد، که در آن هیچ علامتی وجود ندارد یا علائم بسیار خفیف هستند.
مرحله عصبی: سگ رفتارهای غیرعادی مانند بی‌قراری، افزایش تحریک‌پذیری، پرخاشگری و تغییرات در صدا و صداهای عجیب را نشان می‌دهد.
مرحله پیشرفته: پارالیز و فلج شروع می‌شود، به ویژه در صورت و گردن.
مرحله نهایی: تشنج، کما، و مرگ در نتیجه توقف عملکرد سیستم عصبی مرکزی.
2. فرم فلج‌کننده (پارالیز):
این فرم در مراحل اولیه به آرامی شروع می‌شود و می‌تواند شامل ضعف عضلانی و فلج در صورت و گلو باشد.
سگ به تدریج از عملکرد اعضای بدن خود محروم می‌شود تا زمانی که سیستم عصبی به طور کامل از کار بیفتد.
مرگ معمولاً 7 تا 10 روز پس از بروز علائم رخ می‌دهد.
—
تشخیص:
1. تشخیص بالینی:
بررسی علائم بالینی و تاریخچه تماس سگ با حیوانات مشکوک به هاری.
2. آزمایش‌های تشخیصی:
آزمایش بر روی بافت مغز (پس از مرگ) برای تشخیص ویروس هاری. این آزمایش شامل آزمون فلورسانس مستقیم (DFA) است که معمول‌ترین روش تشخیص می‌باشد.
—
درمان:
درمان قطعی پس از بروز علائم وجود ندارد و هاری پس از بروز علائم معمولاً کشنده است. بنابراین پیشگیری از طریق واکسیناسیون بسیار مهم است.
در صورت گزش یا تماس مشکوک با حیوان آلوده، باید فوراً درمان پیشگیرانه (پروفیلاکسی) هاری شامل واکسیناسیون و در صورت لزوم تزریق سرم ضد هاری انجام شود.
درمان باید سریع و در مراحل اولیه صورت گیرد تا از بروز علائم جلوگیری شود.
—
پیشگیری:
1. واکسیناسیون:
واکسیناسیون سگ‌ها یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از هاری است. باید واکسن‌های ضد هاری به صورت دوره‌ای (معمولاً هر 1 تا 3 سال) تجدید شوند.
2. مراقبت‌های بهداشتی:
جلوگیری از تماس سگ‌ها با حیوانات وحشی و مشکوک به هاری.
نگه‌داشتن سگ‌ها در محیط‌های بسته و کنترل‌شده برای جلوگیری از گزش توسط حیوانات آلوده.
3. آموزش و آگاهی:
آموزش به صاحبان سگ‌ها و جوامع درباره خطرات هاری و اهمیت واکسیناسیون و پیشگیری.
—
پیش‌آگهی:
درمان زودهنگام و پیشگیری از طریق واکسیناسیون می‌تواند از ابتلا به هاری جلوگیری کند.
پس از بروز علائم، بیماری هاری تقریباً همیشه کشنده است و درمان مؤثری ندارد.
—
نکات کلیدی:
هاری یک بیماری بسیار جدی است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مرگ شود.
واکسیناسیون سگ‌ها و مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به میزان زیادی از بروز این بیماری جلوگیری کند.
در صورت گزش یا تماس مشکوک، باید فوراً به دامپزشک یا مرکز درمانی مراجعه کرد تا درمان پیشگیرانه آغاز شود.