لیشمانیا

لیشمانیا (Leishmaniasis) یک بیماری انگلی است که توسط پروتوزوآهای جنس Leishmania ایجاد می‌شود و می‌تواند در سگ‌ها و سایر حیوانات، از جمله انسان‌ها، عفونت ایجاد کند. این بیماری توسط پشه خاکی (Sandflies) انتقال می‌یابد و یکی از بیماری‌های مهم و با شیوع بالا در مناطق گرم و مرطوب جهان، به ویژه در کشورهای مدیترانه‌ای، خاورمیانه، آمریکای جنوبی و شمال آفریقا است.

—

ویژگی‌های بیماری:

1. عامل بیماری‌زا:

پروتوزوآهای جنس Leishmania، مانند Leishmania infantum (نوع شایع در سگ‌ها و انسان‌ها).

2. میزبان‌ها:

سگ‌ها (میزبان اصلی در بسیاری از مناطق).

انسان‌ها، گربه‌ها، روباه‌ها و سایر حیوانات می‌توانند میزبان‌های ثانویه باشند.

3. انتقال:

توسط پشه خاکی (Sandflies) که انگل را در هنگام گزش از حیوان آلوده به حیوان دیگر منتقل می‌کنند.

گزش این پشه خاکی معمولاً در شب و در محیط‌های گرم و مرطوب رخ می‌دهد.

—

علائم بیماری:

علائم لیشمانیوز می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و می‌تواند به دو صورت پوستی و احشائی (سراسری) بروز کند.

1. لیشمانیوز پوستی:

زخم‌های پوستی که به تدریج بزرگ‌تر شده و بهبود نمی‌یابند.

زخم‌های باز با لبه‌های نامنظم که ممکن است خونریزی داشته باشند.

گاهی اوقات تورم و التهاب در مناطق دیگر بدن.

ریزش مو در اطراف زخم‌ها.

2. لیشمانیوز احشائی (سیستمیک):

کاهش وزن ناگهانی و شدید.

بی‌حالی و کاهش انرژی.

تب مزمن و بالا.

تورم شکم (به دلیل بزرگ شدن کبد و طحال).

علائم گوارشی مانند اسهال و استفراغ.

مشکلات پوستی و ریزش مو.

آسیب به کلیه‌ها و بروز نارسایی کلیوی.

3. علائم عمومی:

علائم بالینی ممکن است در طول زمان به تدریج بدتر شوند و در برخی موارد می‌تواند کشنده باشد.

—

تشخیص:

1. بررسی علائم بالینی:

تاریخچه زندگی سگ در مناطق با شیوع لیشمانیوز و علائم بالینی مشکوک.

2. آزمایش‌های تشخیصی:

آزمون PCR برای شناسایی DNA انگل.

آزمایش خون: برای بررسی تغییرات در تعداد سلول‌های خونی و عملکرد کلیه.

نمونه‌برداری از زخم‌ها یا بافت‌های داخلی برای شناسایی انگل.

آزمایش سرولوژی: برای شناسایی آنتی‌بادی‌ها علیه لیشمانیا.

—

درمان:

درمان لیشمانیوز در سگ‌ها معمولاً پیچیده است و نیاز به درمان طولانی‌مدت دارد.

1. داروهای ضدانگل:

آلومتامین (Allopurinol): دارویی که معمولاً برای کنترل بیماری استفاده می‌شود و می‌تواند به کاهش بار انگل کمک کند.

آنتیمونی‌های سه‌تکلیرید (Meglumine antimoniate): در موارد شدیدتر، تحت نظارت دامپزشک تجویز می‌شود.

آمفوتریسین B: در برخی موارد خاص که بیماری پیشرفته است.

2. درمان حمایتی:

استفاده از داروهای تقویتی برای حمایت از سیستم ایمنی و بهبود وضعیت عمومی سگ.

کنترل عوارض و درمان مشکلات ثانویه مانند نارسایی کلیه.

3. مراقبت‌های ویژه:

کاهش استرس و حفظ محیط آرام برای کمک به سیستم ایمنی سگ.

تغذیه مناسب برای تقویت بدن و کمک به بهبود.

—

پیشگیری:

1. مبارزه با پشه خاکی:

استفاده از داروهای ضدپزشکی و اسپری‌های محافظتی برای کاهش خطر گزش.

نصب تورهای محافظتی در مکان‌های خواب سگ.

2. واکسیناسیون:

واکسن Leishmune در برخی مناطق در دسترس است و می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.

3. مدیریت محیطی:

کنترل جمعیت پشه خاکی و کاهش مناطق مناسب برای زندگی آن‌ها.

—

پیش‌آگهی:

پیش‌آگهی لیشمانیوز در سگ‌ها بستگی به شدت بیماری، پاسخ به درمان و وضعیت کلی سیستم ایمنی دارد.

در موارد تشخیص و درمان زودهنگام، احتمال بهبود زیاد است، اما در موارد پیشرفته، بیماری می‌تواند کشنده باشد.

—

نکات کلیدی:

لیشمانیوز یک بیماری قابل پیشگیری و درمان‌پذیر است، اما درمان آن نیاز به توجه دقیق و پیگیری دارد.

توجه به علائم اولیه و مشورت با دامپزشک می‌تواند به کاهش عوارض بیماری کمک کند.